İnsanların yön bulmada gezegenimizin manyetik alanından yararlanabileceği düşüncesi sizce ne kadar gerçekçi? Bazı hayvanların manyetik alanlarla yön bulduklarını biliyor musunuz?
Kral kelebekleri üzerinde yapılan araştırmalar,insanların da manyetik alan ile yönlerini bulabileceklerini kanıtlar gibi görünüyor.Kral kelebekleri, kriptokrom adı verilen, ışığa duyarlı,vücudun biyoritmini ayarlamada rol alan proteinler yardımıyla Güneş’in konumundan yararlanarak yönlerini bulur. Kelebekler ise yönlerini manyetik alanlardan yararlanarak bulabilmektedirler.Bu proteinlerin manyetik alana ve ışığa karşı duyarlı olduğunun saptanmasıyla,kelebeklerin yön bulmada yedek bir sistem kullandıklarının göstergesidir.
Manyetik alan deneyleri ilk önce meyve sinekleri üzerinde yapılmıştır.Kriptokrom adlı genlerin meyve sineklerinde de etkin olarak manyetik alanı algıladıklarını keşfetmişlerdir.Daha sonra Kral kelebeklerinde de yapılan deneylerde iki adet manyetik alanla yön bulmalarını sağlayıcı genleri bulmuşlardır.Bulunan iki genden biri insan DNA’sında da bulunuyor.Gen etkin olsa bile, yani bu proteinler manyetik alanın yönünü belirliyor olsalar bile, gözdeki konumları nedeniyle bu bilgiyi beynimize iletemiyor olabilirler. Proteinler işlevlerini yerine getiriyor olsa da, çevredeki elektromanyetik kirlilik yüzünden bu yeteneği kullanamıyor olabiliriz.
Kaynak: Bilim Teknik Dergisi, Temmuz 2011, Sayı:524
Hulya Sakaci 